Η κλασική σχολή είναι η ακραιφνώς φωνολογική, ότι δηλ. βάζουμε "τον" ανάλογα με το γράμμα που ακολουθεί:
(το μεγάλο όγκο· το ζωγράφο· το Νίκο· το Σουλεϊμάν).
Η σχολή της "κατανοησιμότητας" λέει να βάζουμε "τον" και στις περιπτώσεις που ακολουθεί αρσ. επίθετο+αρσ. ουσιαστικό, καθώς και όταν ακολουθεί σκέτο αρσ. ουσιαστικό έμψυχου όντος:
(τον μεγάλο όγκο· τον ζωγράφο· τον Νίκο· τον Σουλεϊμάν), ώστε να γνωρίζει αμέσως ο αναγνώστης αν τον περιμένει κάτι αρσενικό ή ένας άντρας τέλος πάντων.
Εγώ σκέφτομαι το εξής: το "τον" να μπαίνει όταν ακολουθούν:
1) όχι ένα αλλά δύο ή περισσότερα επίθετα (οπότε η απόσταση από το άρθρο ως το ουσιαστικό παραμεγαλώνει), και
2) όχι ένα οποιοδήποτε έμψυχο αρσενικό αλλά μόνο ένα ξενικό κύριο όνομα
(το μεγάλο όγκο· τον μεγάλο, επιβλητικό όγκο· το ζωγράφο· το Νίκο· τον Σουλεϊμάν)
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Αναρτήσεις
1 σχόλιο:
τα 'χουμε πει οι δυο μας, είπα να τα λέμε κι από δω, που ίσως ακούν -μακάρι- και άλλοι:
συμφωνώ στην κατεύθυνση της "κατανοησιμότητας", και μάλιστα υπερθεματίζω
την προσθήκη του -ν στην αιτιατική του αρσενικού άρθρου την προτείνει ήδη ο Τριανταφυλλίδης, στη "Μεγάλη Γραμματική", "σε κύρια ονόματα άγνωστα, που αλλιώς θα μπορούσε να τα πάρει κανείς για ουδέτερα", παρ. 183 (βλ. όμως και παρ. 184: εκείνοΝ το δρόμο, ή το λαμπρόΝ ήλιο κτλ.)
Αυτές οι παρατηρήσεις έδειξαν την κατεύθυνση, το δρόμο, να επεκταθεί η χρήση του τελικού -ν, εκτός από τα κύρια ονόματα και σε ονόματα αυνήθιστα, π.χ. τοΝ μανιχαϊσμό, και επίσης πριν από επίθετο. Ένα βήμα παραπέρα, και με δεδομένο τον υποκειμενισμό που μοιραία περικλείει ο χαρακτηρισμός "άγνωστα", είτε για κύρια ονόματα είτε για ονόματα γενικά (νά, ο μανιχαϊσμός σε άρθρο εφημερίδας πρέπει να θεωρείται "άγνωστη" λέξη, ενώ σε δοκίμιο, σε κείμενο φιλοσοφικό κτλ. είναι πασίγνωστος) οδήγησε -εύλογα πιστεύω- σε επέκταση της χρήσης του τελικού -ν πριν από όλα ανεξαιρέτως τα κύρια ονόματα, προσωπωνύμια και τοπωνύμια.
στη βελτιωμένη β΄ έκδοση της "Μικρής Γραμματικής" από το Ίδρυμα Τρ. το 1975, το τελικό -ν φυλάγεται πάντοτε "πριν από επίθετο [...] ή πριν από όνομα κύριο: τον μεγάλο νικητή, τον ζωντανό περίγυρο, τον νεοφερμένο, τον χειρότερο, τον Φαίδωνα, τον Μανόλη, τον Ροΐδη". Επίσης, φυλάγεται πάντοτε στο "δεν" και στο "σαν".
Προσωπικά με έβρισκαν σύμφωνο αυτές οι ρυθμίσεις (με εξαίρεση για το "δε[ν]" και το "σα[ν]" στη λογοτεχνία), αν και μένει ανοιχτό το θέμα των "άγνωστων" κοινών ονομάτων.
Δυστυχώς, η "Αναπροσαρμογή της Μικρής..." από τον ΟΕΔΒ το 1979, αναδιπλώθηκε, γενικά είναι φειδωλή έως βουβή στο θέμα, και μόνο στο "σαν" προβλέπει διατήρηση του -ν!
Στη χρήση όμως, και πάντοτε σε δοκιμιακό, επιστημονικό λόγο, επικράτησε η διατήρηση του -ν πριν από επίθετο και σε προσωπωνύμια και τοπωνύμια. Για τα κοινά ονόματα υπάρχουν διάφορες "σχολές": η αόριστη περί "αγνώστων", άλλη που θέλει το -ν πριν από έμψυχα: τοΝ φίλο κτλ., ο Σαββίδης π.χ. ξεμπέρδεψε βάζοντάς το παντού, αδιακρίτως, σε όλα τα αρσενικά, εκεί πια θα συμφωνούσα, συμφωνώ, και εγώ --προχώρησε όμως, εντελώς ακατανόητα, και στη διατήρηση παντού και στο θηλυκό άρθρο!
Με τον καιρό, εντέλει, δε βλέπω άλλη λύση από τη διατήρηση σε όλα τα αρσενικά (με εξαίρεση, πάλι, τη λογοτεχνία, άρα και τις μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων, κι ας μη βγαίνει πάλι άκρη, δε βαριέσαι, ούτε που ξέρω πόσες φορές βάζω και βγάζω και ξαναβάζω και ξαναβγάζω ένα -ν στον Κούντερα λ.χ., αλλά ακόμα και εδώ όταν γράφω).
Δημοσίευση σχολίου