Δευτέρα, Ιουνίου 25, 2007
Ψέλια, ενώτια, περίαπτα, και το κακό συναπάντημα
Διαβάζοντας σήμερα την επιφυλλίδα του Παντελή Μπουκάλα για τα "σουτ εντός παιδιάς" στο μπάσκετ, όπου αναφέρει το Ροΐδη, ο οποίος έγραφε πολύ σωστά ότι καταντάμε να χρησιμοποιούμε δήθεν ελληνικές λέξεις που δεν τις καταλαβαίνουμε διόλου, μόνο και μόνο για να αποφύγουμε τη χρήση δήθεν ξένων λέξεων, θυμήθηκα τη λέπρα των περισσότερων αρχαιολόγων μας, που χρησιμοποιούν ακόμα και στις λεζάντες στις προθήκες των μουσείων μας λέξεις ακατανόητες στους "μη ειδικούς", όπως ψέλιο, ενώτιο, περίαπτο και άλλες ων ουκ έστι, δυστυχώς, αριθμός, με αποτέλεσμα εντελώς πραγματικό και θλιβερό να κοιτάς την αγγλική μετάφραση παραδίπλα για να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται... bracelet, earring, pendant... ώστε μετά να εξηγήσεις στους αμύητους φίλους σου ότι πρόκειται πολύ απλά για βραχιόλια, σκουλαρίκια, μενταγιόν. Και αυτό, το να αναγκάζεσαι να διαβάσεις την αγγλική μετάφραση για να καταλάβεις, πολλοί το λένε εξελληνισμό της γλώσσας. Η απόλυτη διαστροφή!
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Αναρτήσεις
5 σχόλια:
Πολύ σωστή η παρατήρησή σου! Αναρωτιέμαι πώς δεν έχουν κατανοήσει οι υπεύθυνοι ότι είναι διαφορετικές οι περιστάσεις επικοινωνίας, συνεπώς άλλη μορφή γλώσσας απαιτείται για να υπάρχει και το ανάλογο επικοινωνιακό αποτέλεσμα. Γιατί είναι διαφορετικό να χρησιμοποιείς τους συγκεκριμένους όρους σε ενα αρχαιολογικής φύσης paper που θα το διαβάσει συνάδελφος ειδικός και άλλο σε ένα χαρτονάκι που θα το διαβάσει ένας άνθρωπος που πολλές φορές βαριέται να ρίξει έστω μια ματιά στα μικρά κειμενάκια που είναι εντός των προθηκών!
Μέγα ζήτημα θίγεις, αγαπητέ Κώστα, με την προσπάθεια δαιμονοποίησης των λαϊκών λέξεων, που δεν λέει να κοπάσει...
Να προσθέσω, αγαπητή Μάρω, τους σφηκωτήρες, που αποδίδονται στις λεζάντες ως hair spirals --κάτι ξεδιαλύνει αυτό-- και είναι κάτι σπειροειδή κοσμήματα μέσα από τα οποία υποθέτω ότι μπορούν να περαστούν μέρη της κόμης, για να σχηματίσουν αλογοουρά.
Προσωπικά πάντως δε βλέπω ούτε την ανάγκη για τη χρήση τέτοιων λέξεων στις επιστημονικές ανακοινώσεις. Δηλαδή οι Εγγλέζοι, που στα δικά τους papers γράφουν hair spirals και cup αντί για σφηκωτήρες και κυάθους, υστερούν σε επιστημοσύνη; Η χρήση επιστημονικής ορολογίας δικαιολογείται όταν προσδίδει μεγαλύτερη ακρίβεια στη συνεννόηση. Εδώ όμως, τι προσφέρει;
Δεν υστερούν επιστημοσύνης σε καμιά περίπτωση... έχω πάντως την εντύπωση ότι η χρήση της επιστημονικής ορολογίας δεν αποσκοπεί μόνο στην εξειδίκευση και στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια. Δηλώνει κύρος, υψηλό γόητρο, ό,τι συμβαίνει σε κάθε αμιγώς επιστημονικό κείμενο. Το ζήτημα είναι ότι η συγκεκριμένη ορολογία που χρησιμοποιείται είναι προϊόν σύμβασης μεταξύ των μελών της συγκεκριμένης επιστημονικής κοινότητας, σύμβασης η οποία μπορεί να αναπροσαρμοστεί. Για να μην έχει αλλάξει κάτι μπορεί να σημαίνει ότι μάλλον η συγκεκριμένη ορολογία είναι απαραίτητη (δεν είμαι και αρχαιολόγος και δεν ξέρω πραγματικά τί γίνεται), ίσως να λειτουργεί και διαφοροποιητικά σε σχέση με κείμενα περισσότερο λαϊκά. Μπορεί και να μην έχει καμιά χρησιμότητα, απλά να δηλώνει συγκεκριμένη στάση, σαν αυτό που ανέφερα παραπάνω.
Αυτό που μου έρχεται στο μυαλό είναι η περίπτωση του όρου "κεφαλόδεσμος" στη λαογραφία, όταν διάβαζα στα προπτυχιακά μου. Μου έκανε εντύπωση ότι στο γραπτό μου στις εξετάσεις δίσταζα να γράψω(και τελικά δεν έγραφα) "μαντήλι" ή "τσεμπέρι" (βέβαια αυτό είναι και διαλεκτικό και πλέον έχει και άλλες υφολογικές εκφάνσεις). Μου έβγαινε να γράψω "κεφαλόδεσμος" γιατί αλλιώς το γραπτό μου δεν θα ήταν επαρκές σε ακαδημαϊκό επίπεδο.
Βέβαια... εδώ μιλάμε για κείμενα σε προθήκες, ο δέκτης των οποίων είναι κάθε άνθρωπος και όχι ο δείνα πανεπιστημιακός...
Θυμάμαι πόσο με είχε ξαφνιάσει --ευχάριστα, μα οπωσδήποτε ξαφνιάσει-- όταν είχα διαβάσει στον οδηγό "Μυστράς", της Εκδοτικής Αθηνών, γραμμένον από το πολύ Μανόλη Χατζιδάκη, "κολονάκια" αντί για "κιονίσκους", καθώς και άλλα τέτοια διάφορα, που δεν τα θυμάμαι πια. Και τα έγραφε και με όμικρον, αν θυμάμαι καλά, όπως δηλαδή θα 'πρεπε να γράφεται και το "ηυξημένου κύρους" Κολωνάκι (που δυστυχώς και ο ίδιος ο Τριανταφυλλίδης το έγραφε με ωμέγα...)
Σίγουρα δεν έχουν καμιά χρησιμότητα και απλώς δείχνουν ορισμένη στάση, όπως λες, τα "ψέλια" και τα "ενώτια": απόδειξη, επαναλαμβάνω, ότι οι ξένοι γράφουν σε εξίσου "υψηλού επιπέδου" κείμενα bracelets και earrings.
Όσο για το κεφαλόδεσμος, αυτό αν μη τι άλλο είναι απόλυτα κατανοητό, βρ' αδερφέ!
κάντε μας τη χάρη καιδώστε τη μετάφραση και άλλων όρων. Πολύ θα μας βοηθήσετε. Να είστε καλά!
Δημοσίευση σχολίου