Αλλά και αν ακόμα μας απασχολεί το πώς θα απαλύνουμε τα κοινωνικά δεινά, υποθέτουμε ότι αρκεί γι’ αυτό η οικονομική ‘ανάπτυξη’: από το μεγάλωμα της πίτας θα προκύψει με φυσικό τρόπο η διάχυση της ευμάρειας και των προνομίων. Δυστυχώς, όλα τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο. Ενώ σε δύσκολους καιρούς είναι πιθανότερο να δεχτούμε την αναδιανομή ως αναγκαία και δυνατή, σε εποχές αφθονίας η οικονομική μεγέθυνση ευνοεί κατά κανόνα τους λίγους, οξύνοντας τη σχετική υστέρηση των πολλών.
Αυτό δεν αποτελεί άραγε την ταφόπλακα της θεωρίας του Murray Bookchin, ότι οι παλιές επαναστάσεις της εποχής της σπάνης ήταν καταδικασμένες 'εντέλει', ενώ οι σημερινές κοινωνίες της αφθονίας έχουν αντικειμενικά πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να εγκαθιδρύσουν ένα σύστημα κοινοκτημοσύνης, αφού τα αγαθά φτάνουν για όλους;
Κάπως έτσι χρησιμοποιούσαν άλλοι τον Αριστοτέλη: οι δούλοι δεν χρειάζονται πια, αφού υπάρχουν οι μηχανές. Άρα, η δουλεία στη σύγχρονη μορφή της είναι αντικειμενικά μη αναγκαία. Αφήνω που η συλλογιστική αυτή ουσιαστικά νομιμοποιεί 'αντικειμενικά' την παλιά δουλεία ως προϊόν αδήριτης αναγκαιότητας. Όλες αυτές οι 'αντικειμενικές' θεωρίες δεν διαφέρουν από την παλιά προσδοκία ότι ο καπιταλισμός θα πέσει από μόνος του, υπό το βάρος των 'αντικειμενικών' αντιφάσεών του, ούτε από μια σημερινή προσδοκία ότι η αδυναμία κερδοφορίας του σύγχρονου καπιταλισμού θα επιφέρει 'αντικειμενικά' ένα σοσιαλιστικό σύστημα, όπου το κέρδος δεν θα υπάρχει σαν κίνητρο. Η διαπίστωση όμως που απηχεί ο Judt δείχνει το ακριβώς αντίθετο. Όσο βλέπεις ότι υπάρχει πλεόνασμα, τόσο θες να το αρπάξεις. Κι όλο και κάποιο ψίχουλο θα βρει κι ο φτωχός, για να μην πεθάνει της πείνας και να μπορούμε να συνεχίσουμε να τον αρμέγουμε. Άρα, αύξηση της ανισότητας. Άρα η διεκδίκηση για μεγαλύτερη ισότητα είναι ανεξάρτητη από το επίπεδο του πλούτου, το δε με ποια ένταση εκδηλώνεται έχει σχέση με παράγοντες πολιτισμικούς, ιδεολογικούς και πολιτικούς περισσότερο και όχι οικονομικούς. Και όταν σου αρπάζουν τα δικαιώματα και σε φτωχαίνουν, δεν υπάρχει περίπτωση να σου τα δώσουν πίσω αργότερα, επειδή θα 'χουν έρθει τότε 'καλύτερες μέρες', αλλά μόνο επειδή και εφόσον θα νιώσουν πίεση και απειλή, μια πίεση και απειλή που μπορεί να τη νιώσουν και στις 'χειρότερες μέρες'. Δικαίως λοιπόν αντιστέκονται όσοι αντιστέκονται σήμερα στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα, και δικαίως όχι γιατί θα νικήσουν αλλά γιατί δεν πιστεύουν στη θεωρία της αυριανής καλύτερης μέρας: ό,τι σου παίρνουν σήμερα, δεν πρόκειται να σ' το δώσουν πίσω. Προκύπτει έτσι ακέραια η αυτονομία του πολιτικού: δεν σημαίνει καθόλου ότι 'όταν μεγαλώσει η πίτα' θα τρώμε όλοι πιο ισομερώς. Ο συσχετισμός των δυνάμεων θα καθορίσει πόσο ισομερώς θα τρώμε, και τίποτε άλλο.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου